Als je de cijfers bekijkt, valt het op: terwijl Nederlandse scale-ups in 2024 maar liefst €3,1 miljard aan groeifinanciering binnenhalen, blijft de instroom van nieuwe startups achter.
Wat zijn scale-ups precies? Simpel gezegd zijn het bedrijven die de allereerste startup-fase achter zich hebben gelaten, een bewezen businessmodel hebben en nu bezig zijn met opschalen. Ze hebben al een stevige basis, waardoor ze makkelijker grote investeringen aantrekken. Maar dat succes staat in contrast met een steeds kleinere instroom van nieuwe startups.
Wat gaat er mis in de vroege fase?
In 2024 kregen slechts 104 Nederlandse startups meer dan €100.000 binnen – een daling van 23% ten opzichte van vorig jaar. Ook de totale investeringen in de vroege fase daalden met zo’n 20%. Waarom gebeurt dit?
Investeerders zijn voorzichtiger geworden. In tijden van economische onzekerheid en strengere regelgeving mijden ze liever het risico van jonge, ongeteste ideeën. Ze kiezen liever voor bedrijven die zich al bewezen hebben – de scale-ups – en laten de allereerste fase steeds vaker links liggen.
Daarnaast spelen fiscale en administratieve drempels een rol. Starters hebben steeds meer moeite om de financiering rond te krijgen die ze nodig hebben om van de grond te komen.
Buitenlands kapitaal neemt de touwtjes over
Nederlandse startups en scale-ups halen steeds vaker geld op bij buitenlandse investeerders. In 2023 kwam nog 61% van de groeifinanciering uit Nederland, maar in 2024 is dat gedaald naar slechts 15%. Vooral bij grote investeringsrondes – van €50 tot €100 miljoen – zijn het Europese investeerders die de leiding nemen, blijkt uit cijfers van onder andere EW Magazine en Business Insider.
Op korte termijn lijkt dat positief: buitenlandse investeerders steken grote bedragen in Nederlandse bedrijven. Maar hoe meer een bedrijf afhankelijk is van buitenlands geld, hoe groter de kans dat investeerders ook invloed willen uitoefenen op de bedrijfsstrategie. Als de internationale markt verandert of er geopolitieke spanningen ontstaan, kan dat grote gevolgen hebben. Bedrijven die hun financiering meer in eigen hand houden, kunnen zelfstandig beslissingen nemen en zijn minder kwetsbaar voor invloeden van buitenaf.
Uitdagingen op het gebied van talent en regelgeving
Niet alleen de financiering vormt een uitdaging, ook het vinden van de juiste mensen wordt steeds lastiger. Er is een tekort aan gespecialiseerd personeel, vooral in de IT-sector. Softwareontwikkelaars en dataspecialisten zijn schaars, wat het voor startups moeilijk maakt om goede teams op te bouwen.
Daarnaast maakt de Nederlandse wetgeving aandelenopties onaantrekkelijk. Aandelenopties geven medewerkers het recht om later aandelen te kopen tegen een vaste prijs. In landen als Duitsland en Zweden is dit een populaire manier om talent aan te trekken, omdat werknemers zo kunnen meeprofiteren van het succes van het bedrijf. Maar in Nederland zorgen hoge belastingen en strenge regels ervoor dat dit voordeel grotendeels verdwijnt.
Alsof dat nog niet genoeg is, worstelen startups ook met lange wachttijden voor vergunningen en andere ingewikkelde procedures. Dit soort vertragingen maken het moeilijker om snel te groeien en zetten Nederland op achterstand ten opzichte van andere landen.
Oplossingen: Fiscaal beleid, institutionele betrokkenheid en Europese samenwerking
Verschillende experts pleiten voor een reeks maatregelen om de negatieve trends te keren:
- Versoepelen van fiscale regels: Het aantrekkelijker maken van aandelenopties kan talent beter binden aan startups. Landen als het Verenigd Koninkrijk tonen aan hoe effectief fiscale stimulansen kunnen zijn.
- Grotere betrokkenheid van institutionele beleggers: Nederlandse pensioenfondsen en andere grote investeerders zouden actiever moeten participeren in de startup- en scaleup-financiering, zodat de afhankelijkheid van buitenlandse investeerders afneemt.
- Pan-Europese samenwerking: Het oprichten van een pan-Europese startup-entiteit kan helpen om kapitaal, talent en markttoegang beter te verdelen, wat de concurrentiepositie van Nederlandse ondernemingen versterkt.
Conclusie: Het herontdekken van de Nederlandse innovatiekracht
De cijfers laten zien dat terwijl Nederlandse scale-ups miljarden ophalen, de instroom van nieuwe startups achterblijft. Dit vraagt om een gerichte strategie: meer investeringen in de vroege fase, betere regelgeving voor talent en minder afhankelijkheid van buitenlands kapitaal.
Als Nederland zijn innovatieve kracht wil behouden, is het tijd om actie te ondernemen.
Robert Dilber
Bronnenlijst
- Reuters – Dutch prime minister promises action to help tech startups thrive
- EW Magazine – Nederlandse techsector haalt behoorlijk bedrag op, maar aantal start-ups holt achteruit
- NOS – Buitenland lonkt naar Nederlandse start-ups, ‘hier maar weinig …’
- NOS – Nederlandse innovatieve techondernemers: ‘We gaan ten …’
- Dutch IT Channel – Groei van Nederlandse techsector stagneert
- De Ingenieur – Zorg om stagnerende groei techsector
- Business Insider – Nederlandse techbedrijven halen €3,1 miljard op in 2024
- MT/Sprout – Nederlandse startup-sector groeit scheef: veel geld, te weinig nieuwe bedrijven
- Businesswise – Techsector stagneert: te weinig investeringen, strenge regels
- Dutch Startup Association – Investeringen in Nederlandse startups stijgen met 23% in 2024
- TW.nl – Nederlandse techsector onder druk: minder startups, meer buitenlands kapitaal